VAT là gì?

VAT (Value-Added Tax) còn được gọi là thuế giá trị gia tăng ("GTGT"). Là loại thuế gián thu được tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh từ quá trình sản xuất, lưu thông cho đến khi tới tay người tiêu dùng.

VAT có xuất phát từ Pháp, đất nước đầu tiên ban hành Luật thuế giá trị gia tăng vào năm 1954. Hiện nay, VAT đã được áp dụng rộng rãi trên hầu như toàn bộ các nước trên thế giới (khoảng 130 quốc gia).

Bản chất của VAT

VAT là thuế thu trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình hàng hóa, dịch vụ được hình thành cho đến khi đến tay người tiêu dùng.

Người tiêu dùng chính là đối tượng mà VAT nhắm tới. Khi mua hàng hay sử dụng dịch vụ, người tiêu dùng sẽ phải thanh toán thêm phần thuế GTGT, thường bằng 10% giá bán sản phẩm, dịch vụ.

Do VAT có mục đích là một khoản thuế đánh vào việc tiêu thụ trong nước, nên các hàng hóa xuất khẩu thường không phải chịu VAT.

Người tiêu dùng không đóng thuế trực tiếp như thuế thu nhập cá nhân mà thông qua việc thanh toán hàng hóa, dịch vụ cho người bán, người bán có trách nhiệm nộp thuế cho Nhà nước.

VAT hoạt động như thế nào?

Khi mua một chai nước ngọt trong siêu thị, bạn sẽ thấy trong hóa đơn có dòng “VAT hay thuế GTGT” đi kèm, đồng thời giá chai nước ngọt đó sẽ tăng thêm 10% khi thanh toán. Tuy nhiên, trên thực tế VAT đã phát sinh từ trước khi chai nước được hình thành.

Để sản xuất một chai nước, công ty X phải mua nguyên liệu thô là đường và các phụ gia, với giá trị là 2.000 đồng. Lúc này, công ty sẽ phải thanh toán thêm 200 đồng VAT cho các nguyên liệu đó (với thuế suất là 10%).

Sau đó, công ty X bán chai nước cho một nhà bán lẻ với giá 7.000 đồng cộng với VAT là 700 đồng, tổng cộng là 7.700 đồng. Tuy nhiên lúc này công ty X chỉ phải chi trả số tiền thuế là 500 đồng do 200 đồng VAT họ đã thanh toán trước đó cho nguyên liệu đã được khấu trừ.

Cuối cùng, nhà bán lẻ bán chai nước đó cho bạn với giá 10.000 đồng cộng với thuế VAT là 1.000 đồng, tổng cộng là 11.000 đồng. Tương tự, nhà bán lẻ chỉ phải chi trả số tiền thuế là 300 đồng do 700 đồng VAT họ đã thanh toán trước đó để mua chai nước được khấu trừ.

Như vậy, trong suốt quá trình từ khâu sản xuất cho đến thành phẩm đến tay người tiêu dùng, chai nước đó đã bị mang trên mình một khoản thuế GTGT tương đương với 1.000 đồng mà bạn đã trả. Tuy nhiên khoản thuế này bạn không trực tiếp đóng cho Nhà nước mà các nhà sản xuất như công ty X và nhà bán lẻ sẽ thay bạn trả.

Vai trò của VAT

VAT có tác dụng điều tiết thu nhập của tổ chức, cá nhân tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ chịu thuế.

VAT là khoản thu quan trọng của Ngân sách nhà nước, đây là nguồn thu lớn và tương đối ổn định do tổ chức và quản lý thu thuế sẽ dễ hơn các loại thuế trực thu.

Chính sách thu thuế GTGT giúp tăng cường công tác hạch toán kế toán, thúc đẩy việc mua bán hàng hóa, dịch vụ kèm theo hóa đơn, chứng từ.